20.06.2007

Ewaluacja projektu pod tytułem "Rozwój aktywności społeczności lokalnych w prawosławnej Diecezji Białostocko -Gdańskiej" (wrzesień 2006 -czerwiec 2007)

 

Organizatorzy poprosili uczestników szkolenia o ocenę następujących kategorii:

1.                 Po pierwsze respondenci mieli za zadanie ocenić kampanię informacyjną towarzyszącą promocji projektu:

 

1.1             informację w stacjach radiowych 58% respondentów oceniło bardzo dobrze (5), 14% dobrze (4), 5% dostatecznie (3), 11% miernie (2), 11% niedostatecznie (1);

Powyższa ocena może wynikać z tego, iż informacja o projekcie „Rozwój aktywności społeczności lokalnych w prawosławnej Diecezji Białostocko –Gdańskiej” była podawana bardzo rzadko w czasie trwania całego projektu –średni raz na miesiąc. Ze względu na specyfikę grupy docelowej, do której Fundacja OIKONOMOS chciała dotrzeć, informacja ukazała się  jedynie w programie radiowym „Duchownyja sustreczy” („Duchowe spotkania”) na antenie Polskiego Radia Białystok. Wielu respondentów –uczestników projektu, szczególnie tych, którzy nie należą do parafii w Białymstoku i okolicznych miejscowości, mogło nie mieć dostępu do tego programu radiowego ze względu na ograniczony zasięg częstotliwości Radia Białystok. Nie wszystkie parafie Diecezji Białostocko –Gdańskiej są objęte zasięgiem Polskiego Radia Białystok.

      Kolejnym powodem jest fakt, iż wielu respondentów –uczestników projektu, jest reprezentantami parafii Diecezji Lubelsko –Chełmskiej, czy Warszawsko –Bielskiej, gdzie Polskie Radio Białystok nie jest słyszalne.

 

1.2             informację w telewizji (program „U źródeł wiary”) 77 %badanych oceniło bardzo dobrze (5), 13% dobrze (4), 3% dostatecznie (3), 2% miernie (2), 5% niedostatecznie (1).

 

Powodem niskich ocen może być brak dostępu do Regionalnej Telewizji Białystok, szczególnie osób nie należących do Diecezji Białostocko –Gdańskiej, jak również brak oglądania tego programu, który odbywa się raz w tygodniu, w niedzielę. Z badań wynika jednak, że znaczna większość badanych –bo az 77% ogląda program „U źródeł wiary”.

 

1.3             informowanie telefoniczne bardzo dobrze (5) oceniło 90 % respondentów, dobrze (4) 6%, miernie (2) 2%, niedostatecznie(1) 2%.

Niskie oceny mogą wskazywać na niezadowolenie informowanych osób z formy informowania prowadzonej przez punkt konsultacyjny. Osoby, które w Formularzu Zgłoszeniowym podały adresy prywatnych kont e-mail przeważnie były informowane internetowo. Punkt Konsultacyjny w większości przypadków zrezygnował z informowania telefonicznego takich osób. Znaczna większość -90% jest zadowolona z informowania telefonicznego. Tak wysoka ocena może wynikać z tego, iż punkt konsultacyjny dysponuje danymi teleadresowymi uczestników projektu, dzięki czemu ma z nimi bezpośredni kontakt i może informować o terminach szkoleń, jak też utrzymywać stały kontakt celem powodzenia projektu.

 

 

 

1.4             informowanie przez pocztę elektroniczną 91% badanych oceniło bardzo dobrze(5), 3% dobrze (4), 3% miernie (2), 3% niedostatecznie (1).

 

Niskie oceny mogą świadczyć o tym, że osoby nie mają dostępu do komputera i Internetu lub też ten dostęp jest ograniczony. Drogą elektroniczną punkt konsultacyjny powiadamiał uczestników projektu o terminach szkoleń, jak również o aktualnie ogłaszanych konkursach i informacjach dotyczących projektu. Aby ułatwić informowanie o konkursach dodatkowo został powołany tzw. Biuletyn informacyjny, czyli prasowy organ zawierający informacje o projekcie i aktualnych konkursach. Osoby, które nie w Formularzu Zgłoszeniowy nie napisały adresów osobistych kont e-mail, były informowane telefonicznie. Znaczna większość badanych -90%, wyraziła jednak aprobatę dla tego typu informowania i oceniła go bardzo dobrze (5).

 

2.strona internetowa WWW.oikonomos.pl przez badanych została oceniona następująco:

 

2.1 Strona jako dobre źródło informacji 83% badanych oceniło stronę bardzo dobrze (5), 12% dobrze (4), 5% dostatecznie (3).

 

Badani przez cały okres trwania projektu mieli możliwość skorzystania z informacji zamieszczanych na stronie internetowej. Informacje dotyczyły konkursów, aktualności, danych adresowych. Ponadto na stronie internetowej można znaleźć przykładowe projekty z różnych dziedzin.

Niskie oceny mogą wynikać z braku lub ograniczonego dostępu do komputera i Internetu, lub też z niezadowolenia z funkcjonowania strony internetowej.

 

2.2 strona jest przejrzysta i czytelna –85% badanych oceniło tę kategorię jako bardzo dobrą (5), 13% jako dobrą (4), 2% jako dostateczną (3) i 2% jako niedostateczną (1).

 

3.ocena działalności Punktu Konsultacyjnego:

 

3.1 Informowanie uczestników o datach szkoleń –91% oceniło tę kategorię bardzo dobrze (5), 8% dobrze (4), 3% dostatecznie (3), 2% miernie (2), 3% niedostatecznie (1).

 

Do zadań punktu konsultacyjnego należało informowanie uczestników o terminach szkoleń za pomocą telefonu. Osoby, które podały swój adres e-mail informowane były również przez Internet.

 

3.2 udzielanie informacji o konkursach (biuletyny wysyłane drogą e-mailową) –84 % oceniło to działanie bardzo dobrze (5), 8% dobrze (4), 3% dostatecznie (3), 2% miernie (2), 3% niedostatecznie (1).

 

Punkt konsultacyjny specjalnie na potrzeby projektu opracowywał biuletyn informacyjny zawierający aktualne informacje o ogłaszanych konkursach. Biuletyn był wysyłany drogą elektroniczna do uczestników projektu. Osoby, które w formularzu zgłoszeniowym nie podały adresu e-mail mogły uzyskać informacje o konkursach osobiście lub też w przypadku podania kategorii realizowanego projektu, były informowane o konkursie telefonicznie.

 

3.3 godziny pracy punktu konsultacyjnego 88 % oceniło bardzo dobrze (5), 8 % dobrze (4), 2 % miernie (2), 2 % niedostatecznie (1).

 

Godziny pracy punktu konsultacyjnego były ustalane na podstawie formularzy zgłoszeniowych do projektu. W dużej mierze to uczestnicy szkoleń byli kreatorami godzin pracy punktu konsultacyjnego. Niskie oceny mogą być spowodowane tym, że wielu uczestników projektu dojeżdża na szkolenia do Białegostoku. W związku z tym wizyty w punkcie konsultacyjnym również mogą być ograniczone.

 

3.4 Zainteresowanie uczestnikami podczas szkoleń. 85% oceniło bardzo dobrze (5), 11% dobrze (4), 4% dostatecznie (3),

 

Do zadań punktu konsultacyjnego była obecność podczas szkoleń celem udzielania informacji interesantom. Ponadto punkt konsultacyjny uczestniczył w przygotowaniu materiałów szkoleniowych, dbaniu o rejestrację uczestników, dbaniu o wypełnienie ankiet ewaluacyjnych jak też przygotowanie ankiet.

 

3.5 kompetencje punktu konsultacyjnego 86% uczestników szkoleń oceniło bardzo dobrze (5), 10% dobrze (4), 2% dostatecznie (3), 2% miernie (2).

 

W punkcie konsultacyjnym została zatrudniona osoba, która posiadała  doświadczenie w pracy z projektami.

 

4. ocena ogólna poszczególnych szkoleń:

 

W opracowywanej ankiecie podsumowującej wzięło udział 60 osób, nie wszystkie jednak osoby uczestniczyły we wszystkich szkoleniach organizowanych w ramach projektu „Rozwój aktywności społeczności lokalnych w prawosławnej Diecezji Białostocko –Gdańskiej”. Dokładną ocenę poszczególnych szkoleń prezentują zestawienia procentowe zrobione na podstawie ankiet ewaluacyjnych poszczególnych szkoleń. Ogólna ocena poszczególnych szkoleń ma przedstawić obraz szkoleń pokazany z perspektywy czasu.

 

4.1 Wprowadzenie do pracy z projektami (październik 2006);

W tym szkoleniu wzięło udział 50 osób spośród 60 ankietowanych.

 

80% spośród obecnych na szkoleniu respondentów oceniło szkolenie bardzo dobrze (5), 18 % dobrze (4), 2% dostatecznie (3).

 

4.2 Procedura konkursowa i wniosek (listopad 2006);

W tym szkoleniu wzięło udział 57 osób spośród badanych.

 

88% spośród obecnych na szkoleniu oceniło szkolenie bardzo dobrze (5), 8% dobrze (4), 4% dostatecznie (3).

 

4.3 Realizacja i monitoring projektu (grudzień 2006);

W tym szkoleniu wzięło udział 57 osób spośród ankietowanych.

 

91% spośród badanych oceniło szkolenie bardzo dobrze (5), 7% dobrze (4), 2% dostatecznie (3).

 

4.4 Zakończenie i ocena projektu (marzec 2007);

W tym szkoleniu wzięło udział 53 osoby spośród ankietowanych.

 

92% spośród badanych oceniło projekt bardzo dobrze (5), 6% dobrze (4), 2% dostatecznie (3).

 

4.5 Projekt a rzeczywistość finansowa (kwiecień 2007)

W tym szkoleniu wzięły udział 52 osoby spośród ankietowanych.

 

87% oceniło szkolenie bardzo dobrze (5), 13% dobrze (4).

 

Uwagi:

W uwagach ankietowani napisali, iż szkolenia w których było więcej działań praktycznych dały więcej niż teoria.

 

5. Ankietowani następująco ocenili formę prowadzenia szkoleń:

·       szkolenia przeprowadzone profesjonalnie i właściwie;

·       podczas szkoleń były zajęcia praktyczne i teoretyczne prowadzone przez kompetentnych szkoleniowców;

·       dobra lokalizacja szkoleń;

·       zrozumiała wiedza;

·       miła atmosfera;

·       przebieg szkolenia zgodny z programem;

·       kompetentne i przydatne programy;

·       dobre godziny i terminy szkoleń;

·       wykładowcy są profesjonalistami;

·       bardzo pomocna prezentacja multimedialna;

·       przerwy o odpowiednich porach;

·       praktyczne zadania do wykonania;

·       dużo pracy w grupach;

·       przydałoby się więcej praktyki i więcej aktywności;

·       za mało ćwiczeń praktycznych;

 

6. Badanych poprosiliśmy również o ocenę wizyt studyjnych, których ewaluacji organizatorzy nie robili po zakończeniu każdej z wizyt studyjnych. W programie były trzy wizyty studyjne, z których każda się odbyła.

 

6.1 W ilu wizytach studyjnych brałeś/brałaś udział?

 

Spośród ankietowanych znalazło się 14 osób, które brały udział w wizytach studyjnych. Spośród tych osób 65% wzięło udział w jednej wizycie, 25% wzięło udział w 2 wizytach,10% wzięło udział w trzech wizytach.

 

6.2 W czym pomogły ci wizyty? Na to pytanie badani odpowiedzieli następująco:

 

·                   dzięki wizycie studyjnej mam chociaż drobne pojęcie o problemach i realiach jakie niesie ze sobą realizowanie wniosków,

·                   pomocne w działaniach podejmowanych przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej,

·                   pomaga w wyobrażeniu sobie realnie organizowanego projektu,

·                   wizyta daje obraz pewnych zjawisk,

·                   dzięki wizytom studyjnym poznałem doświadczone osoby, które realizują projekty dotyczące ochrony dziedzictwa kulturalnego i zawiązałem kontakty przydatne w przyszłości,

·                   zorientowałem się, że przy dobrym projekcie da się zrealizować określony cel;

·                   zorientowałem się jak w praktyce są realizowane projekty,

·                   poznałam miejsca, które zyskały dotacje,

·                   niezbędne informowanie w celach zyskania środków,

·                   poszerzyłem swoją wiedzę,

 

7. Najbardziej wartościowe działania w ramach projektu. Za takie uczestnicy uznali:

7.1 szkolenia –100% badanych,

7.2 materiały szkoleniowe –77% badanych,

7.3 wizyty studyjne –12%

7.4 konsultacje specjalistów –7%

7.5 porady punktu konsultacyjnego –15%

7.6 strona internetowa -5%,

 

8. Projekt zgodny z oczekiwaniami uczestników 78% oceniło zgodność z oczekiwaniami bardzo dobrze (5), 16% dobrze (4), 6% dostatecznie (3).

 

9. Ocena działań organizatorów:

 

9.1 Dbałość i kontakt z uczestnikami

 91% oceniło bardzo dobrze (5), 2% dobrze (4), 5% dostatecznie (3), 2% miernie (2).

 

Kontakt z uczestnikami polegał na telefonicznym i e-mailowym kontakcie z uczestnikami punktu konsultacyjnego oraz koordynatora projektu. Uczestnicy byli informowani o terminach szkoleń wizyt studyjnych, oraz o konkursach. Ponadto był prowadzony stały monitoring działań uczestników projektu. Z osobami, które zgłaszały problemy był utrzymywany stały kontakt telefoniczny.

 

9.2 przygotowanie szkoleń

93% oceniło bardzo dobrze (5) a 47 % dobrze (4).

 

Przygotowanie szkoleń polegało na przygotowaniu logistycznym, czyli materiałów szkoleniowych, sali, prezentacji multimedialnych jak również posiłków i przerw kawowych. Ponadto kampania informacyjna w mediach jak również informowanie telefoniczne.

 

9.3 jakość i przydatność materiałów szkoleniowych

91% oceniło bardzo dobrze (5), 7% dobrze (4), 2% dostatecznie (3).

 

10. Poprosiliśmy respondentów o zaznaczenie swoich potrzeb do których Fundacja OIKONOMOS mogłaby podejmować działania.

 

10. organizacja szkoleń: 90% badanych uznało, że jest to działanie bardzo dobre (5), 10% dobre (4). Szkolenia, jakie badani chcieliby, aby fundacja OIKONOMOS  realizowala są następujące:

·                   z EFS-u, z pozyskiwania funduszy unijnych,

·                   z rozliczania projektów,

·                   dziennikarskie,

·                   językowe,

·                   dla seniorów,

·                   dla studentów,

·                   dla liderów młodzieżowych,

·                   zdobywanie środków,

·                   aktywizacja ludzi,

·                   pisanie wniosków,

·                   o tematyce organizacji miejskich przedsięwzięć kulturalnych,

·                   związane z profilaktyką patologii,

·                   dotyczące tego gdzie możemy ubiegać się o dotacje oraz jakie warunki trzeba spełniać

·                   komputerowe,

·                   dla bezrobotnych prawosławnych,

·                   dla studentów,

·                   z pisania projektów.

 

10.2 organizacja warsztatów: 96% uznało to działanie za bardzo dobre (5), 2% za dobre (4), 2% za dostateczne(3).

W ramach tej formy działania respondenci zaproponowali następujące warsztaty:

·                   muzyczne,

·                   śpiewu, emisji głosu,

·                   ikonograficzne,

·                   fotograficzne,

·                   przygotowanie osób do pracy z osobami marginalizowanymi: renciści, emeryci,

·                   pisanie wniosków,

·                   dziennikarskie,

·                   o tematyce unijnej,

·                   realizacja przedsięwzięć kulturalnych,

·                   pisania, realizacji rozliczeń projektów,

·                   etnograficznych projektów,

·                   z białego śpiewu,

·                   dla biednych i niepełnosprawnych,

·                   duchowy trening,

·                   warsztaty ikonograficzne,

 

10.3 organizacja konferencji. 85% badanych uznało to działanie za bardzo dobre (5), 6% za dobre (4), 5% za dostateczne (3), 2% za mierne (2), 2% za niedostateczne (1).

 

Respondenci zaproponowali następującą tematykę konferencji:

·                   na temat muzyki cerkiewnej,

·                   o cerkwi

·                   o prawosławiu,

·                   wszelkich konferencji,

·                   na temat projektów i doświadczeń przy realizacji projektów w Unii Europejskiej,

·                   teologia prawosławna,

·                   międzynarodowe konferencje,

·                   wymiana doświadczeń,

·                   współpraca duchownych prawosławnych: lektorzy, pedagodzy, psycholodzy.

·                   Z udziałem organizacji udzielających grantów,

·                   O tematyce prawosławnej.

 

10.4 Organizacja wykładów

81% uznało tę formę działania za bardzo dobra (5), 10% za dobrą (4), 5% za dostateczną (3), 2% za mierną (2), 2% za niedostateczną (1).

Wykłady według respondentów miałyby objąć następującą tematykę:

·                   O prawosławiu,

·                   O Cerkwi,

·                   Dla dzieci,

·                   O przyrodzie,

·                   O dziedzictwie kulturowym regionu,

·                   Białoruskie, ukraińskie.

 

10.5 organizacja koncertów:

81% badanych uznało tą formę działania za bardzo dobrą (5), 12% za dobą (4), 5% za dostateczną (3), 2% za niedostateczna (1).

Respondenci zaproponowali następującą tematykę koncertów:

·                   Muzyki cerkiewnej,

·                   Pokazujące kultury z różnych regionów Polski i świata,

·                   Zespołów ludowych,

·                   Rockowych białoruskich,

·                   Śpiewu białego,

 

10.6 organizacja pokazów

81% badanych uznało tą formę działania za bardzo dobrą (5), 12% za dobą (4), 5% za dostateczną (3), 2% za niedostateczna (1).

Respondenci zaproponowali następującą tematykę pokazów:

·                   Slajdów zdjęć z pielgrzymek do miejsc świętych,

·                   Filmów,

·                   Z przeprowadzonych projektów, które osiągnęły cel, efekt,

·                   Etnograficznych zdjęć,

·                   Sztucznych ogni,

 

10.7 Wśród innych form działań respondenci zaproponowali:

·                   Zlot prawosławnych motocyklistów,

·                   Nakręcenie filmu o miejscach świętych na Podlasiu i w Polsce,

• 19.04.2007 rok
• 21.04.2007 rok

1. Przydatność treści szkolenia w praktyce jako bardzo dobre (5) oceniło 78% badanych, natomiast jako dobre (4) oceniło 22% badanych.
2. Zgodność szkoleń z oczekiwaniami uczestników jako bardzo dobre (5) oceniło 82% badanych natomiast jako dobre (4) oceniło 18%.
3. Materiały szkoleniowe 95% uczestników szkolenia oceniło jako bardzo dobre (5), natomiast 5% oceniło jako dobre (4).
4. Rozkład zajęć (godziny szkolenia i przerwy) 87% badanych oceniło jako bardzo dobre (5), natomiast 13% oceniło jako dobre (4).
5. Ogólną organizacje szkolenia 87% badanych uczestników szkoleń oceniło jako bardzo dobre (5), natomiast 13% jako dobre (4).
6. Atmosferę szkoleń 95% oceniło bardzo dobrze (5), natomiast 5% dobrze (4).
7. uczestnicy szkolenia nie wpisali żadnych uwag dotyczących szkolenia.

8. Przygotowanie merytoryczne szkoleniowca 95% badanych oceniło jako bardzo dobre (5), natomiast 5 % jako dobre (4).
9. Sposób prezentacji 91% oceniło jako bardzo dobry (5), natomiast 9% jako dobry (4).
10. Zaangażowanie w prowadzenie zajęć 95% oceniło bardzo dobrze (5), natomiast 5% dobrze (4);
11. Komunikatywność 95% oceniło bardzo dobrze (5), a 5% dobrze(4);
12. Kulturę osobistą 95% oceniło bardzo dobrze (5) natomiast 5% dobrze (4);
13. Uczestnicy szkolenia nie wpisali żadnych uwag dotyczących szkoleniowca

14. 100% badanych zaznaczyło, że odpowiada im sposób informowania;
15. na pytanie dotyczące oczekiwań wobec szkoleń, badani wskazali następujące kwestie:
    • więcej praktyki,
    • poruszenie zagadnień finansowych,
    • pisanie wniosków,
    • pisanie projektów,
16. na pytanie Czy korzystał (-a) Pan (-i) z porad Punktu Konsultacyjnego? TAK –odpowiedziało 44% badanych, a 56 % odpowiedziało , że NIE korzystało z porad Punktu konsultacyjnego.

1. Przydatność treści szkolenia w praktyce 89% oceniło bardzo dobrze (5), natomiast 11% dobrze (4);
2. Zgodność z oczekiwaniami uczestników 86% oceniło bardzo dobrze (5), 11% dobrze (4) a 3% dostatecznie(3);
3. Materiały szkoleniowe 86% oceniło bardzo dobrze (5), 14% dobrze (4);
4. Rozkład zajęć (godziny szkolenia, przerwy) 83% oceniło bardzo dobrze (5), 11% dobrze (4), 3% dostatecznie (3), 3% niedostatecznie (2).
5. Organizację szkolenia 92% oceniło bardzo dobrze (5), 8% dobrze (4);
6. Atmosferę szkolenia 95% oceniło bardzo dobrze (5), natomiast 5% dobrze (4);
7. w uwagach uczestnicy szkoleń napisali:
   • dość dobrze dopasowane terminy szkoleń;
   • szkolenie przydatne;
   • szkolenie prowadzone kompetentnie;

8. Przygotowanie merytoryczne szkoleniowca 97% oceniło bardzo dobrze (5), 3% oceniło dobrze (4).
9. sposób prezentacji 86% badanych oceniło bardzo dobrze (5), 11% dobrze (4), 3% dostatecznie (3).
10. Zaangażowanie w prowadzenie zajęć 89% oceniło bardzo dobrze (5), 11% dobrze (4);
11. komunikatywność została oceniona bardzo dobrze (5) przez 92%, dobrze (4) oceniło 8%.
12. kultura osobista została oceniona bardzo dobrze (5) przez 92% badanych, dobrze (4) przez 8% badanych;
13. Badani w Uwagach wymienili następujące zagadnienia:
    • Szkoleniowiec tworzy pozytywną atmosferę
    • Kompetentny i komunikatywny
    • Szkolenia bardzo mi się podobało
14. Wszystkim badanym podczas szkolenia osobom odpowiada sposób informowania
15. na pytanie o oczekiwania wobec szkoleń, badani wskazywali następujące zagadnienia:
    • więcej ćwiczeń praktycznych co do wypełniania wniosków z każdych instytucji działających grantodawców;
    • pisanie wniosków;
    • organizacja zespołu ludzi, współpraca w zespole, który chce realizować projekt;
    • o pozyskiwaniu pieniędzy z funduszy unijnych;
16. Na pytanie Czy korzystał (-a) Pan (-i) z porad Punktu Konsuktacyjnego 35% odpowiedziało, że Tak, NIE odpowiedziało 65% jako uzasadnienie odpowiedzi NIE, badani wymienili następujące powody:
    • „Choruję na lenia”, mieszkam poza Białymstokiem. Nie było takiej potrzeby. Nie napisałem projektu.

2. badani ocenili, że:

3. uczestnicy szkolenia następująco ocenili materiały szkoleniowe z których korzystali na szkoleniu:

4. uczestnicy szkolenia następująco ocenili szkoleniowca:

• Była bardzo fajna atmosfera, było super
• Wszystko było zorganizowane na 6
• Było interesująco
• Chciałabym uzyskać porady jak poruszać się w pozyskiwaniu funduszy na działalność BMP.

5. badani następująco ocenili szkoleniowca:

• Szkolenie podobało mi się i było prowadzone bardzo ciekawie,
• Prowadzący kompetentny, rzeczowy, przydatność przedstawionych informacji,
• Bardzo mile pracowało się na szkoleniu
• Najlepsze ze szkoleń, w końcu nie wiało nudą
• Ciekawa i interesująca forma prowadzenia,
• Szkolenie na wysokim poziomie
• Szkolenie było na 6
• Proszę o organizację w przyszłości innych szkoleń, to bardzo ważne dla prawosławnych, żeby zdobywać profesjonalną wiedzę z różnych zakresów,

• 16 października 2006 r. i 21 października 2006 r. podczas szkolenia pierwszego, pt. „Wprowadzenie do pracy z projektami”,
• 23 i 25 listopada 2006 r podczas szkolenia, pt. Procedura konkursowa i wniosek. Wzięło w nim udział 56 osób, przedstawicieli 48 prawosławnych parafii

[1]  Rozdział pt. Ewaluacja, w: Podręcznik zarządzania projektami miękkimi. W kontekście Europejskiego Funduszu Społecznego., red. M. Bonikowska, B. Grucza, M. Majewski, M. Małek, Warszawa 2006, ss. 101 -102